Stilleven met koolmees
Stilleven met koolmees. Olieverf op paneel. Afmeting 30 x 40 cm.
Een zelfportret in de vorm van een stilleven. Alles wat er op het schilderij staat, is een verwijzing naar mijzelf waarmee ik me al schilderend heb uitgebeeld.
Zo is er het boek “Optics” van Isaac Newton met daarin een verhandeling over lichtbreking, lichtbreking die in mijn schilderijen wordt toegepast. Het boek ziet er uit zoals de eerste druk eruitzag, al schilderend kun je een oud versleten boek als nieuw renoveren. Het is dus een symbolisch bezit dat ik niet in het echt heb.
De bril van de maker is een onontbeerlijk kleinood wil je op deze manier schilderen. Helaas was het glas zo dik en zwaar dat je met recht van jampotten kon spreken.
Het beeld van de heilige familie is ooit zo gevonden in de kelder van een oud huis. Het hoofd van Jozef was er toen al af. Er bestaat een wonderlijke overeenkomst tussen het beeld en mijn leven. Ik ben opgegroeid bij pleegouders, en heb mijn vader nooit gekend. Mijn moeder droeg de naam Marie, maar ook met haar heb ik geen contact gehad al heb ik haar wel eens gezien. Voor mij betekend het beeld eigenlijk een gewone vader en moeder met kind waarvan de moeder Maria(Marie) heet. Dat de vader geen gezicht heeft is in mijn situatie heel toepasselijk.
Alles staat op een plank die met wengé gevernist is, zoals de vele planken die ooit zijn eigendommen hebben gedragen. De plank zweeft…, symbolisch voor mijn leven.
Het stilleven is sober en ook de kleurstelling van het schilderij is dat, het reflecteert mijn aard als kunstenaar.
Dat het licht en zijn lichtbreking terug te brengen zijn naar de kleurenleer van Newton, completeert dit portret.
Het stilleven met koolmees is geschilderd na het stilleven met de roemer. In tegenstelling tot dat schilderij is de achtergrond nu een stuk lichter.
Waar, bij een donkere achtergrond, het contrast hoog is en deze de kleuren versterkt, geeft de lichtere achtergrond nu andere uitdagingen.
Ook in dit schilderij geeft de achtergrond de lichtsituatie weer. De kleurovergangen ervan zijn weer opgebouwd met de mengprincipes die je in de halo tegenkomt. Door twee lichtplekken aan te geven suggereer je indirect licht dat ook nog eens diffuus is. Het schilderij is ook nu zonder de voorwerpen toch ruimtelijk. Deze imaginaire ruimtelijkheid wordt daarna versterkt door de zwevende plank waaronder geen schaduw valt.
Het karakter van het hout komt door de reflectie van de voorwerpen erop, het is gevernist. De Heilige Familie, het beeld dat je ziet, staat bij mij thuis en is precies zoals hier afgebeeld.
Omdat dit beeld nogal complex is om te schilderen als het gaat om de lichtval, heb ik het in mijn atelier zo neergezet dat er een vergelijkbare lichtval al op het paneel was. Schilder-technisch kun je het licht dan wat verzachten zodat het beeld in de voorstelling past.
In aanloop naar het werk heb ik het beeld eerst in een lijntekening uitgetekend, waarna ik deze op het paneel heb overgezet. Het schilderen is vervolgens in een keer gedaan omdat ook nu de gebruikte kleuren al op mijn palet gemengd waren. De kleuren van de achtergrond hebben een grote invloed op deze mengingen.
Het afgebeelde boek heb ik niet in bezit, maar op het internet kwam ik wel een afbeelding tegen van ‘Optica’ door Isaac Newton, een eerste druk. Het boek had erg geleden onder de tand des tijds.
Het mooie van schilderen is dat je deze tand des tijd ‘gewoon’ kan verwijderen. De glanzend leren omslag met daarin gedrukt de titel en de schrijver van het boek, verkreeg ik door de reflectie van de omgeving te gebruiken. Dat maakt het dus belangrijk om je lichtsituatie vooraf te bepalen, zelfs al is deze niet volledige binnen je kader te zien. Op je palet kan je immers wel de niet zichtbare omgeving in kleuren hebben liggen.
De bril die tussen beeld en boek ligt, was vrij eenvoudig weer te geven. Het glas is kleurloos en het montuur ondergaat weer de weerspiegeling van de omgeving.
Het witte papiertje achter de bril heeft een bijzondere functie, het maakt de kleurverhoudingen tussen de voorwerpen zichtbaar. Vergelijk het een beetje met de witbalans van een fotocamera.
De vlieg is nu weer aanwezig met zijn mooie flinterdunne vleugeltjes. Het olieachtig groene thorax schildje is metaalachtig weergegeven, ook een mengprincipe.
Nu de realisering van de aan zijn draadje naar beneden hangende spin, deze vormde nog een schilder-technisch probleem. Het draadje waaraan hij hangt is zo dun dat je het niet of nauwelijks kan schilderen. Penseeltje 5/0, een paar haren dus, maakt het tot een grote uitdaging om de spin recht naar beneden te laten hangen. Olieverf is dekkend en het was onmogelijk om het er zo dun uit te laten zien. De oplossing die ik vond was er een waar je niet direct aan denkt bij olieverf.
Tijdens mijn worsteling gebruikte ik een papieren servetje. Zodra ik een stukje draad af had, drukte ik het servet erop zodat de meeste verf weer verdween. De verf die achter bleef was nu half transparant en voor het oog flinterdun. Magisch dun eigenlijk.
Tot slot de koolmees, deze heb ik zo geschilderd dat hij je aankijkt. Doordat al het andere op het schilderij super-nauwkeurig was weergegeven, moest ook de koolmees super-nauwkeurig worden. Het verenkleed van dit vogeltje heb ik dan ook met het 5/0 penseeltje gedaan. De glimlichtjes in zijn oogjes waren een gepeuter.
Het mooie van het beestje in de afbeelding is dat hij een mooi felgele kleur heeft wat het schilderij opfrist.
Bij dit schilderij geldt ook dat je op de afbeelding moet klikken om te zien hoe nauwkeurig alles is weergegeven.